Urojenia

Urojenia to zaburzenia treści myślenia polegające na fałszywych przekonaniach, błędnych sądach, odpornych na wszelką argumentację i podtrzymywane mimo obecności dowodów wskazujących na ich nieprawdziwość. Obecne w wielu psychozach, w tym w przebiegu schizofrenii. Szczególnie rozbudowany system urojeń charakteryzuje schizofrenię paranoidalną.
Treść urojeń często nie odpowiada poziomowi wiedzy chorego.

Urojenia, podobnie jak m.in. omamy, zalicza się do tak zwanych objawów pozytywnych, gdyż stanowią wyraźne odchylenie od normalnych procesów poznawczych, w przeciwieństwie do objawów negatywnych, które wyrażają brak lub obniżenie normalnych reakcji u chorego.

Podstawowe kategorie urojeń
wielkościowe – przekonanie o szczególnej ważności własnej osoby, np. chory uważa, że sam jest/był wielką osobistością, lub też, że jest nikomu nieznanym doradcą, przyjacielem lub kimś specjalnym dla jakiejś ważnej osoby. Urojenia niekoniecznie muszą się tyczyć osoby, która je wypowiada. Mogą one odnosić się do rzekomego dalekiego przodka chorego, który sam był bardzo sławny lub był doradcą jakiejś ważnej osoby.
urojenie bogactwa lub biedy
urojenia oddziaływania – przekonanie, że myśli i zachowanie danej osoby są kontrolowane z zewnątrz
prześladowcze – przekonanie o nieustannym zagrożeniu ze strony mniej lub bardziej sprecyzowanych wrogich choremu sił, przekonanie, że jednostka jest ofiarą prześladowań.
Zwykle poprzedzają je urojenia ksobne;
ksobne – przekonanie, że chory jest przedmiotem szczególnego zainteresowania otoczenia, jednostka uważa, że niewinne uwagi i zachowania innych osób odnoszą się do niej, np.
ludzie na ulicy rozmawiają właśnie o niej, spiker w radiu czyni aluzje na jej temat, osoby posiadające czerwone elementy ubioru należą do wrogiego choremu stowarzyszenia etc.
Często chory, długi czas nie zdradzając się z niczym, bacznie obserwuje znajomych i obcych, wysnuwając daleko idące wnioski z ich uśmiechów, gestów, przypadkowych działań oraz urywków rozmów. Z biegiem czasu dochodzi do przeświadczenia, że jest ośrodkiem zainteresowania wielkiej liczby ludzi, którzy z niewiadomych powodów, jakich jednak czasem on się domyśla, dają mu ukryte znaki, aby mu dokuczyć albo osiągnąć inne cele. Szukając wyjaśnienia rozsnutych koło niego zagadek, chory wikła się coraz bardziej. Do urojeń ksobnych dołączają się urojenia prześladowcze, urojenia wielkościowe i inne. Czasem urojenia ksobne nie mają tego charakteru zwartego logicznie systemu. Takie usystematyzowane urojenia ksobne występują w prawdziwej paranoi. Natomiast zdarzają się takie urojenia ksobne oderwane, niekonsekwentne, nie wiążące się w jakąś logiczną całość np. w schizofrenii. Istotą jednych i drugich są zawsze błędne interpretacje spostrzeżeń trafnych, dokonywanych w świecie otaczającym.
urojenia depresyjne, obecne w zespołach depresyjnych o różnej etiologii, które obejmują urojenia grzeszności i winy, samoponiżania, pokrzywdzenia, zubożenia, samooskarżające, nihilistyczne;
urojenia hipochondryczne;
urojenia zdrady w pewien sposób podobne do urojeń prześladowczych. Najczęściej odnoszą się do rzekomo popełnionej zdrady małżeńskiej. Chory może interpretować drobne fakty i zachowania jako jej dowody. Urojenia te występują w przebiegu takich chorób, jak np. psychozy starcze, schizofrenia paranoidalna czy paranoja alkoholowa.
urojenia zniekształcenia ciała – najczęściej są to przekonania o zniekształceniu własnej twarzy.

Do leczenia chorób, w których występują urojenia stosuje się neuroleptyki.